Ze względu na stan zdrowia, niektóre osoby mają prawo ubiegać się o rentę z tytułu niezdolności do pracy, zwanej potocznie rentą inwalidzką lub chorobową. To ważne świadczenie pieniężne, które pomaga ubezpieczonym w zaspokojeniu bieżących potrzeb. W niniejszym artykule dowiesz się, jakie warunki trzeba spełnić, aby otrzymać tę rentę oraz jakie są różnice między osobami częściowo i całkowicie niezdolnymi do pracy.

Kto jest osobą niezdolną do pracy?

Zgodnie z definicją, jaką znajdziemy na stronie ZUS, osobą niezdolną do pracy jest tak, która częściowo lub całkowicie utraciła możliwość wykonywania pracy zarobkowej z powodu stanu zdrowia.

Częściowa i całkowita niezdolność do pracy — różnice

Rozróżniamy 2 typy osób niezdolnych do pracy. Należą do nich:

• osoby częściowo niezdolne do pracy — te, które utraciły możliwość wykonywania pracy zgodnej ze swoimi kwalifikacjami
• osoby całkowicie niezdolne do pracy — te, które utraciły możliwość wykonywania jakiejkolwiek pracy

Renta z tytułu niezdolności do pracy, czyli co?

Osoby ubezpieczone w ZUS, które spełniają określone warunki i są częściowo lub całkowicie niezdolne do pracy, mogą ubiegać się o rentę z tytułu niezdolności do pracy, zwaną potocznie rentą inwalidzką lub chorobową. Renta ta jest świadczeniem pieniężnym wypłacanym ubezpieczonemu na zaspokojenie bieżących potrzeb.

Renta „inwalidzka” może mieć charakter:

• stały – jeżeli osoba nie roku odzyskania zdolności do pracy,
• okresowy – jeżeli lekarz uzna, że istnieją rokowania na odzyskanie zdolności do pracy (np. po wdrożonym leczeniu i rehabilitacji),
• szkoleniowy – jeżeli lekarz orzecznik uzna, że osoba, której przysługuje renta z tytułu niezdolności do pracy po przekwalifikowaniu i uzyskaniu kwalifikacji zawodowych w innym zawodzie, będzie mogła być zatrudniona i wykonywać pracę.

Inne rodzaje renty

Warto wspomnieć, że renta z tytułu niezdolności do pracy nie jest jedynym rodzajem renty wypłacanej przez ZUS. Wyróżniamy bowiem:

• rentę rodzinną — wypłacaną bliskim ubezpieczonej osoby zmarłej, której przysługiwało prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy;
• rentę z tytułu niezdolności do pracy (pot. inwalidzką), o której mówimy w tym artykule;
• rentę socjalną, przysługuje osobom niezdolnym do pracy, ale tym, które utraciły tę zdolność przed uzyskaniem pełnoletności lub przed ukończeniem okresu nauki.

Renta inwalidzka — podstawa prawna

Podstawą prawną do udzielania renty jest Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a także Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach.

Komu przysługuje renta z tytułu niezdolności do pracy?

Jak już wspomnieliśmy, prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługuje osobom niezdolnym do pracy, które spełnią określone warunki. Co ważne, nie przysługuje Ci prawo do renty, jeżeli masz ustalone prawo do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych lub spełniasz warunki do uzyskania emerytury powszechnej, lub emerytury w wieku niższym niż powszechny z uwagi na zawód, jaki wykonujesz (np. emerytury górniczej). Zatem jakie warunki musisz spełnić?

Warunki wymagane do przyznania renty

Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy nabywają osoby, które spełniają łącznie poniższe warunki:

1. są niezdolne do pracy (częściowo lub całkowicie)

2. mają odpowiedni do wieku staż ubezpieczenia w ZUS, który wynosi:

• gdy niezdolność do pracy powstała przed 20 rokiem życia – 1 rok ubezpieczenia
• gdy niezdolność do pracy powstała pomiędzy 20 a 22 rokiem życia – 2 lata ubezpieczenia
• gdy niezdolność do pracy powstała pomiędzy 22 a 25 rokiem życia – 3 lata ubezpieczenia
• gdy niezdolność do pracy powstała pomiędzy 25 a 30 rokiem życia – 4 lata ubezpieczenia
• gdy niezdolność do pracy powstała po ukończeniu 30 roku życia – 5 lat ubezpieczenia, przy czym okres ten musi przypadać w ciągu ostatnich 10 lat przed dniem, w którym osoba zgłosiła wniosek o rentę lub przed dniem, w którym powstała jej niezdolność do pracy.

3. niezdolność do pracy powstała w czasie okresów składkowych lub nieskładkowych wskazanych w ustawie emerytalnej, albo w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Co ważne, wymóg zawarty w punkcie 3 nie obowiązuje, jeżeli kobiet całkowicie niezdolnych do pracy, które mają 20-letni staż ubezpieczeniowy oraz całkowicie niezdolnych do pracy mężczyzn, które mają 25-letni staż ubezpieczeniowy.

Jak uzyskać rentę z tytułu niezdolności do pracy?

Aby uzyskać rentę z tytułu niezdolności do pracy, musisz złożyć wniosek do ZUS. Możesz to zrobić:

• przez Internet, korzystając ze swojego profilu PUE,
• osobiście w jednostce terenowej ZUS
• lub pocztą.

We wszystkich przypadkach, podstawowym dokumentem, jaki ZUS bierze pod uwagę, jest zaświadczenie o stanie zdrowia OL-9, które wystawiane jest przez lekarza prowadzącego leczenie. Przydać się mogą także inne dokumenty, potwierdzające stan zdrowia.

Wniosek składasz na formularzu ERN, do którego niezbędnym załącznikiem jest formularz ERP-6 informujący o okresach składkowych i nieskładkowych, czyli okresach aktywności zawodowej, w czasie których odprowadzane były składki do ZUS i tych, w czasie których składki nie były odprowadzane.

Kiedy złożyć wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy?

Wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy należy złożyć nie później niż 30 dni przed ustaniem prawa do zasiłków chorobowych lub świadczeń rehabilitacyjnych lub wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy.

Decyzja ZUS wydawana jest w terminie 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji, czyli zazwyczaj dostarczenia wszystkich niezbędnych dokumentów, o które może upomnieć się Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Jaka kwota renty z tytułu niezdolności do pracy?

Kwota renty z tytułu niezdolności do pracy uzależniona jest od przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym, pomniejszonego o potrącone składki na ubezpieczenia — jest to tak zwana „kwota bazowa”.

Warto dodać, że niezdolność do pracy może powstać:

• na skutek choroby, nieuzależnionej od wykonywanej pracy i wówczas wypłacana jest z ubezpieczenia chorobowego;
• na skutek choroby zawodowej lub wypadku przy pracy i wówczas wypłacana jest z ubezpieczenia wypadkowego.

Renta z ubezpieczenia chorobowego

Renta z tytułu niezdolności do pracy, jako świadczenie wypłacane co miesiąc, wynosi:

• dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy 24% kwoty bazowej + po 1,3% podstawy za każdy rok okresów składkowych + po 0,7% za każdy rok okresów nieskładkowych + po 0,7% za każdy rok okresu brakującego do pełnych 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, jakie przypadają od dnia zgłoszenia wniosku o rentę do dnia, w którym rencista ukończyłby 60 lat.
• dla osoby częściowo niezdolnej do pracy 75% renty dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy.

Renta z ubezpieczenia wypadkowego

Renta z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, jako świadczenie wypłacane co miesiąc, obliczana jest w analogiczny sposób jak renta z ubezpieczenia chorobowego, przy czym, nie może ona wynieść:

• mniej niż 60% podstawy wymiaru renty dla osób częściowo niezdolnych do pracy,
• mniej niż 80% podstawy wymiaru renty dla osób całkowicie niezdolnych do pracy,
• mniej niż 100% podstawy wymiaru renty dla osób uprawnionych do renty szkoleniowej.

Czy pobierając rentę możesz dorabiać?

Żadne przepisy, zarówno te zapisane w Ustawie o emeryturach i rentach z FUS, jak i o systemie ubezpieczeń społecznych, nie zabrania osobom pobierającym rentę z ZUS wykonywania pracy zarobkowej. Jednocześnie osoby te, chcąc zachować świadczenie w pełnej wysokości, nie mogą osiągać przychodów wyższych niż 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. W przeciwnym razie ZUS obniży rentę, odejmując od przychodu kwotę graniczną tj. 70%, a następnie powstałą różnicę przy wyliczaniu świadczenia, odejmie od jego wysokości.

Jak dorobić do renty?

Każdy, kto chce dorobić sobie do renty, może rozważyć zatrudnienie na część etatu lub na podstawie umowy cywilnoprawnej. Jeśli szukasz takiego zatrudnienia, przejrzyj nasze aktualne oferty pracy, lub skontaktuj się z nami.

FAQ: Najczęściej zadawane pytania o rentę

Kto może dostać rentę z tytułu niezdolności do pracy?

Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje osobom, które utraciły zdolność do wykonywania pracy zarobkowej częściowo lub całkowicie ze względu na swój stan zdrowia, jeśli spełniają one określone warunki.

Czym różni się renta inwalidzka od renty z tytułu niezdolności do pracy

Renta inwalidzka to potoczne określenie renty z tytułu niezdolności do pracy. Obydwa terminy odnoszą się do tego samego świadczenia.

Jakie warunki trzeba spełnić, aby starać się o rentę?

Aby ubiegać się o rentę z tytułu niezdolności do pracy, należy spełnić kilka podstawowych warunków. Warunki te różnią się w zależności od wieku oraz stażu ubezpieczenia.

Ile wynosi renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy?

Kwota renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy jest uzależniona od wielu czynników, takich jak przeciętne wynagrodzenie w poprzednim roku kalendarzowym, okresy składkowe i nieskładkowe oraz inne czynniki. Ogólnie rzecz biorąc, renta dla osób częściowo niezdolnych do pracy wynosi 75% renty przyznawanej osobom całkowicie niezdolnym do pracy.

Ile wynosi renta dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy?

Kwota renty dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy zależy od wielu czynników, takich jak przeciętne wynagrodzenie w poprzednim roku kalendarzowym, okresy składkowe i nieskładkowe oraz inne czynniki. Ogólnie rzecz biorąc, osoba całkowicie niezdolna do pracy otrzymuje 24% kwoty bazowej, z pewnymi dodatkami w zależności od okresu ubezpieczenia i innych czynników.

---