Rok 2023 przyniósł znaczące zmiany w przepisach dotyczących urlopu rodzicielskiego. Te nowe regulacje mają na celu wspieranie rodzin, aktywację ojców oraz ułatwienie godzenia życia zawodowego z życiem rodzinnym. W tym artykule dowiemy się, jakie dokładnie zmiany zaszły w urlopie rodzicielskim w 2023 roku i jak wpłynęły one na pracowników oraz pracodawców.
Jakie zmiany w urlopie rodzicielskim 2023 w skrócie?
Zmiany w urlopie rodzicielskim, jakie przewiduje Kodeks pracy po nowelizacji w kwietniu 2023 roku dotyczą w szczególności:
- wydłużenia okresu urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego,
- wydłużenia możliwości skorzystania z urlopu ojcowskiego.
Zmiany te są głównie wynikiem polityki europejskiej i dostosowaniu prawa do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylającej dyrektywę Rady 2010/18/UE (Dz. Urz. UE L 188 z 12.07.2019, str. 79) (tzw. dyrektywa work-life-balance).
Jaki jest nowy wymiar urlopu rodzicielskiego — ile dni?
Jedną z kluczowych zmian jest wydłużenie urlopu rodzicielskiego od 2023 roku. Teraz pracownicy mają możliwość skorzystania z urlopu rodzicielskiego w wymiarze:
- do 41 tygodni w przypadku urodzenia się jednego dziecka,
- 43 tygodni, gdy urodzą się bliźnięta.
Co ważne, powyższy okres urlopu jest łączny dla obojga rodziców. Z kolei każdemu z nich przysługuje prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego, którego nie można przenieść na partnera. Takie regulacje mają zachęcić ojców do przebywania z nowo narodzonymi dziećmi. Oznacza to, że rodzice mogą dzielić się pozostałą częścią urlopu, np. 41 – 9 = 32 tygodnie do podziału, ale 9 tygodni jest do dyspozycji każdego z nich.
Urlop rodzicielski dla rodziców dzieci niepełnosprawnych
Również rodzice dzieci z upośledzeniem lub nieuleczalnymi chorobami mogą ubiegać się o wydłużony urlop rodzicielski. Dla rodziców dzieci o ciężkim i nieodwracalnym upośledzeniu urlop wynosi 65 tygodni, a w przypadku nieuleczalnej choroby zagrażającej życiu – 67 tygodni. Warto zaznaczyć, że w obu przypadkach musi to być wada, która powstała w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu.
Urlop macierzyński i rodzicielski — różnice
Urlop macierzyński i rodzicielski to dwie różne przerwy w aktywności zawodowej. Pierwsza dotyczy kobiet tuż po porodzie i trwa w zależności od liczby urodzonych dzieci przez:
- 20 tygodni, w przypadku 1 dziecka
- 31 tygodni, w przypadku 2 dzieci
- 33 tygodni, w przypadku 3 dzieci
- 35 tygodni, w przypadku 4 dzieci
- 37 tygodni, w przypadku 5 i więcej dzieci.
Co ważne, urlop ten może się rozpocząć jeszcze przed planowaną datą porodu, ale nie wcześniej niż na 6 tygodni.
Urlop rodzicielski z kolei to przerwa w aktywności przysługującej obu rodzicom. Oznacza to, że po zakończeniu urlopu macierzyńskiego, matka dziecka może kontynuować urlop korzystając z prawa do urlopu rodzicielskiego.
Urlop ojcowski — co się zmieniło?
Istotną zmianą jest wydłużenie okresu, w którym ojciec może skorzystać z urlopu ojcowskiego. Wcześniej, pracownik miał prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze do 2 tygodni, do upływu 24 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia.
Teraz z urlopu ojcowskiego można skorzystać w ciągu 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14. roku życia. To znaczące przedłużenie okresu, co daje ojcom więcej elastyczności w korzystaniu z tego prawa.
Zasiłek macierzyński za okres urlopu — ile wynosi?
Warto także omówić kwestię zasiłku macierzyńskiego, który jest istotnym elementem wsparcia finansowego dla rodziców w okresie urlopu rodzicielskiego. W 2023 roku zasiłek macierzyński wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego oraz 70% za okres urlopu rodzicielskiego. Istnieje także możliwość uzyskania zasiłku uśrednionego za okres obu rodzajów urlopów, wynoszącego 81,5% podstawy wymiaru zasiłku. Warto pamiętać, że pracownica musi złożyć wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego i macierzyńskiego w terminie do 21 dni po porodzie, aby móc skorzystać z tej opcji.
Zmiany w urlopie rodzicielskim 2023 – podsumowanie
Zmiany w urlopie rodzicielskim w 2023 roku mają na celu wspieranie rodziców, aktywację ojców oraz ułatwienie godzenia życia zawodowego z życiem rodzinnym. Te nowe regulacje stanowią ważny krok w kierunku zrównoważenia życia zawodowego i rodzinnego, dając rodzicom większą elastyczność i wsparcie w kluczowych momentach opieki nad dziećmi. Dzięki tym zmianom, życie zawodowe i rodzicielskie staje się bardziej zrównoważone i dostosowane do potrzeb współczesnych rodzin.