Praca tymczasowa to elastyczna forma zatrudnienia, która z jednej strony musi reagować na globalne zmiany zachodzące na rynkach pracy, a z drugiej strony musi się im poddawać. Dlatego jej trendy ciągle się zmieniają. W tym artykule przeanalizujemy ostatnie lata na rynku pracy tymczasowej i powiemy o najnowszych trendach.
Rozwój rynku pracy tymczasowej w Polsce?
Celowo na końcu nagłówka postawiliśmy znak zapytania, bo analiza rynku pracy tymczasowej w Polsce w ostatnich latach nie jest łatwa i trudno jest postawić jednoznaczne stwierdzenie, że rynek ten się rozwija. Zatem do rzeczy.
Spadek liczby zatrudnionych
Według raportu z 2023 roku, przygotowanego przez Polskie Forum HR o rynku usług HR 2022:
- w 2022 szacowano liczbę pracowników tymczasowych na 600 tysięcy, podczas gdy jeszcze rok wcześniej było to 651 tysięcy a przed wybuchem pandemii Covid-19 w 2018 roku liczba osób zatrudnionych w formie tymczasowej wynosiła 776 tysięcy.
Możemy zatem zauważyć znaczny spadek osób zatrudnionych, ale czy to oznacza mniejsze zapotrzebowanie pracodawców na pracowników tymczasowych? Niekoniecznie.
Według danych przedstawionych we wspomnianym raporcie w 2022 roku 41% pracowników obecnych na rynku pracy tymczasowej stanowili cudzoziemcy, z czego najliczniejsza grupa to obywatele Ukrainy.
Raport 2023 Rynek usług HR 2022, Polskie Forum HR
Liczba zatrudnionych a wybuch wojny w Ukrainie
O ile spadek liczby osób zatrudnionych na umowę o pracę tymczasową w 2020 roku możemy tłumaczyć wybuchem pandemii Covid-19 i cięciami kosztów w wielu firmach z niemal wszystkich branż, o tyle kolejnym spadkom należy przyjrzeć się bliżej.
2021 rok to wybuch wojny w Ukrainie, a wraz z nim:
- problemy w łańcuchach dostaw,
- większe koszty prowadzenia przedsiębiorstw związane głównie z poszukiwaniem nowych rozwiązań w transporcie, spedycji i logistyce,
- niepewność prowadzenia działalności,
- odpływ mężczyzn z Ukrainy pracujących w Polsce.
Ostatni powód, dla którego liczba zatrudnionych tymczasowo zmalała jest dość istotny. Według danych z raportu „Cudzoziemcy wykonujący pracę w Polsce w 2022 r.” Głównego Urzędu Statystycznego na koniec grudnia 2021 roku pracowało ponad 1 mln osób z zagranicy, co było liczbą o 27,3% większą niż rok wcześniej, przy czym największą grupę wśród tych osób, bo aż 73% stanowili Ukraińcy. Pozostałe liczne narodowości to: obywatele Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii.
Jednak, jak podaje portal Business Insider(1), przed wojną 55% Ukraińców pracujących w Polsce to mężczyźni, a obecnie tylko 22%, z kolei 78% stanowią kobiety. Dlaczego to istotne? Największe zapotrzebowanie na pracowników tymczasowych dotyczyło firm z sektora przemysłowego i branży TSL (transport – spedycja – logistyka). To jednak niejedyne wyzwanie stojące przed agencjami pracy tymczasowej i pracodawcami, korzystającymi z ich usług.
Raport GUS „Cudzoziemcy wykonujący pracę w Polsce w 2022 roku”
Technologiczne innowacje na rynku pracy
Globalny postęp technologiczny wiele zmienia. Pracodawcy muszą wprowadzać nowe zastosowania, aby pozostawali konkurencyjni, w związku z czym modernizują swoje linie produkcyjne, systemy zarządzania i inne narzędzia, przy pomocy których prowadzą swoje biznesy. Z kolei pracownicy muszą zdobywać nowe umiejętności, dzięki którym będą mogli wykonywać pracę w nowoczesnym środowisku biznesowym. Gdzie zmiany są największe?
Automatyzacja i robotyzacja — nr 1 wśród technologicznych zmian
Logistyka i przemysł — dwa kluczowe dla pracy tymczasowej sektory, wprowadzają coraz więcej nowoczesnych urządzeń, dzięki którym mogą automatyzować wiele rutynowych czynności. To wymaga od pracowników odpowiednich kwalifikacji, a więc odbycia szkoleń, kursów i pogłębiania wiedzy. To także wyzwanie dla agencji pracy tymczasowych, które muszą dostosowywać swoje działania do zmian zachodzących na rynku zatrudnienia.
Zmiany w prawie pracy i ich wpływ na pracę tymczasową
Umowa o pracę tymczasową podlega regulacjom Kodeku pracy, a co za tym idzie, gdy tylko przepisy się zmieniają, zmieniają się warunki zatrudnienia dla pracodawców i pracowników.
Należy przypomnieć, o czym pisaliśmy już kilkukrotnie (m.in. w artykule Umowa o pracę tymczasową – wszystko, co musisz wiedzieć), że umowa o pracę tymczasową jest umową dotyczącą trzech podmiotów, a mówiąc bardziej precyzyjnie, pracownik zawiera taką umowę z agencją pracy tymczasowej, z kolei ta zawiera umowę z firmą, w której pracownik będzie pracować tzw. pracodawcą użytkownikiem.
Do obowiązków agencji pracy tymczasowej należą wszelkie sprawy kadrowo-płacowe, z kolei nadzór nad wykonaniem obowiązków przez pracownika pełni pracodawca użytkownik. Każdy z podmiotów umowy musi przestrzegać swoich praw i obowiązków regulowanych przez aktualne przepisy.
Jakie zmiany w prawie pracy nastąpiły w ostatnim czasie?
Ostatnia nowelizacja Kodeksu pracy z 2023 roku wprowadziła szereg zmian dla pracowników i pracodawców, głównie w kontekście wykonywania pracy zdalnej. Choć, jak wspomnieliśmy sektor przemysłu i logistyki, wykazujący największe zapotrzebowanie na pracowników tymczasowych to raczej nie jest praca zdalna, niektóre zmiany mogą dotknąć też tę część rynku pracy w Polsce.
Większe znaczenie mogą mieć jednak zmiany planowane na lata 2024 – 2026 w związku z wykonaniem dyrektywy z 10 maja 2023 r., o zasadach równości wynagrodzeń da mężczyzn i kobiet, zwłaszcza w kontekście zrównania poziomu wynagrodzeń za tę samą pracę lub pracę o tej samej wartości. Dla pracodawców może to oznaczać konieczność większych wydatków ponoszonych na zatrudnienie pracowników tymczasowych. Ponieważ na ten moment nie znamy jeszcze szczegółów, nie będziemy tu dywagować.
Przyszłość pracy tymczasowej — jak zmieni się rynek?
Prognozy dotyczące dalszego rozwoju sektora wskazują na rosnące wyzwania i możliwości. Z jednej strony, technologiczne innowacje będą wymagały od pracowników stałego doskonalenia umiejętności, z drugiej zaś strony, agencje pracy tymczasowej będą musiały elastycznie reagować na zmieniające się potrzeby rynku.
Wśród kluczowych wyzwań znajdują się:
- dostosowanie się do automatyzacji i robotyzacji, co wymagać będzie od pracowników nabywania specjalistycznych kompetencji.
- dostosowanie się do kolejnych zmian w prawie pracy,
- migracja obywateli z zagranicy stanowiących znaczną część rynku pracy tymczasowej.
Najnowsze trendy na rynku pracy tymczasowej — podsumowanie
Podsumowując główne punkty artykułu, obserwowany spadek liczby pracowników tymczasowych niejednoznacznie oznacza mniejsze zapotrzebowanie pracodawców. Czynniki takie jak zmiany geopolityczne, wybuch wojny, czy pandemia mogą mieć istotny wpływ na tę dynamikę. Jednak równocześnie rozwój technologiczny stawia przed sektorem nowe wyzwania, wymagając od pracowników adaptacji do nowoczesnych narzędzi i procesów.
Obecne wyzwania nie pozwalają zatem na jednoznaczną ocenę kierunku rozwoju rynku pracy tymczasowej. Będziemy go stale obserwować, dając pracodawcom i pracownikom, wskazówki do podejmowanych działań w związku z przyszłym zatrudnieniem.