Wielu pracowników, mimo uzasadnionych przyczyn obawia się korzystać ze zwolnienia lekarskiego, gdyż nie mają pewności, czy świadczenie za czas nieobecności, wystarczy im na pokrycie bieżących opłat. Ile wynosi zasiłek chorobowy w 2023 roku? Kiedy otrzymasz to świadczenie? Co zrobić, by go uzyskać? Na te i inne pytania odpowiemy w poniższym artykule. Koniecznie przeczytaj.
Czym jest zasiłek chorobowy?
Zasiłek chorobowy to świadczenie wypłacane pracownikowi, który jest niezdolny do pracy z powodu choroby w danym okresie, w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Reguluje je Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. 1999 Nr 60 poz. 636).
Komu przysługuje zasiłek chorobowy w 2023?
Zasiłek chorobowy przysługuje tylko tym osobom, które objęte są ubezpieczeniem chorobowym w ZUS (Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych). Z zasiłku mogą skorzystać zarówno te osoby, które podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu, jak i dobrowolnie zdecydowały się opłacać takie składki.
Kto podlega ubezpieczeniu chorobowemu?
Zgodnie z przepisami, obowiązkowym ubezpieczeniem chorobowym, objęci są:
- pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę,
- członkowie rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych,
- osoby odbywające zasadniczą służbę zastępczą.
Dobrowolnie, składki na ubezpieczenie chorobowe mogą opłacać:
- osoby wykonujące pracę nakładczą;
- osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, a także osoby współpracujące z osobami, które wykonują taką umowę;
- opiekunki do dzieci pracujące na podstawie umowy uaktywniającej;
- osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą lub osoby współpracujące z taką osobą;
- osoby wykonujące odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;
- osoby duchowne.
Kiedy jeszcze można otrzymać zasiłek chorobowy?
Warto wiedzieć, że zasiłek chorobowy mogą otrzymać także osoby, które nie są nim objęte, jeśli są objęte ubezpieczeniem wypadkowym. Prawo do takiego zasiłku mają jednak tylko te osoby, które staną się niezdolne do pracy na skutek wypadku przy pracy, albo choroby zawodowej, jeśli otrzymają zwolnienie lekarskie.
Zasiłek chorobowy a wynagrodzenie chorobowe — jakie są różnice?
Podobnie jak pozostałe rodzaje zasiłków, zasiłek chorobowy wypłacany jest ze środków ZUS. Wynagrodzenie chorobowe wypłacane jest z kolei ze środków pracodawcy. Jedno i drugie świadczenie wypłacane jest jednak z tego samego powodu — okresowej niezdolności pracownika do pracy. Kiedy zatem wypłacane jest wynagrodzenie, a kiedy zasiłek chorobowy?
Kiedy można skorzystać z prawa do zasiłku chorobowego? Czym jest okres wyczekiwania?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu od 34 dnia choroby, a w przypadku pracowników, którzy ukończyli 50 rok życia, od 15 dnia choroby. Do tego czasu, czyli do 33 dni lub 14 dnia choroby, pracownikom tym wypłacane jest wynagrodzenie za czas choroby. Ten czas, nazywany jest okresem wyczekiwania.
Rodzącym się przy tym pytaniem może być to, czy każdy pracownik, za którego opłacane jest ubezpieczenie chorobowe, lub który opłaca je dobrowolnie, nabywa prawo do zasiłku chorobowego, od chwili zgłoszenia do ubezpieczenia. Odpowiedź brzmi NIE.
Kiedy ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego?
Prawo do zasiłku chorobowego nabywa:
- osoba podlegająca obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu po upływie 30 dni nieprzerwanego czasu trwania ubezpieczenia;
- osoba dobrowolnie objęta ubezpieczeniem chorobowym po upływie 90 dni nieprzerwanego czasu trwania ubezpieczenia.
Oczywiście, jak niemal od każdej reguły, tak i od tej istnieją wyjątki. Istnieje bowiem grupa osób, które prawo do zasiłku chorobowego, nabywa już od pierwszego dnia ubezpieczenia. Należą do nich:
- absolwenci szkół, uczelni, oraz osoby, które ukończyły kształcenie w szkole doktorskiej i zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do niego w ciągu 90 dni od ukończenia szkoły, lub uzyskania dyplomu;
- osoby, których niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy;
- osoby ubezpieczone, które mają co najmniej 10-letni nieprzerwany okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego;
- posłowie i senatorzy, którzy przystąpili do ubezpieczenia w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji.
Ciekawostka:
Jeżeli osoba ubezpieczona z prawem do zasiłku, pozostaje niezdolna do pracy na skutek nadużycia alkoholu, za pierwszych 5 dni zasiłek jej nie przysługuje.
Jak długo można pobierać zasiłek chorobowy? Kiedy pracownik traci prawo do zasiłku z ZUS?
Zasiłek chorobowy wypłacany jest przez okres trwania niezdolności do pracy, ale nie dłużej niż przez 182 dni. Wyjątkiem jest niezdolność do pracy spowodowana gruźlicą lub niezdolność, która przypada w trakcie ciąży. Wówczas ubezpieczonemu wypłacany jest zasiłek przez maksymalnie 270 dni nieprzerwanej niezdolności do pracy. Do obu okresów wlicza się także okres pobierania wynagrodzenia chorobowego.
Warto przy tym wspomnieć, że zasiłek chorobowy przysługuje za każdy dzień niezdolności do pracy, również ten, który przypada w dzień wolny od pracy.
Co z zasiłkiem chorobowym po 182 dniach?
Osoby ubezpieczone, które wyczerpały czas pobierania zasiłku chorobowego, a mimo to pozostają niezdolne do pracy, mogą ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne. Świadczenie to wypłacane jest maksymalnie przez okres 12 miesięcy, a więcej o nim napiszemy w odrębnym artykule.
Czy zasiłek chorobowy można otrzymać po ustaniu zatrudnienia?
Jeśli w czasie niezdolności do pracy, umowa o pracę przestanie obowiązywać (zakończy się okres zatrudnienia), pracownik zatrzyma prawo do zasiłku, o ile stał się niezdolny jeszcze w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego i ta niezdolność trwa nieprzerwanie po ustaniu ubezpieczenia. Wyjaśnimy to na przykładzie.
Przykład 1
Pan Adam jest zatrudniony jako pracownik magazynu na podstawie umowy o pracę do 30 września 2023 roku. 15 września 2023 stał się niezdolny do pracy, na dowód czego otrzymał zwolnienie lekarskie L4 na okres 30 dni. Ponieważ podlega ubezpieczeniu chorobowemu, do końca okresu zatrudnienia, jest mu wypłacane wynagrodzenie chorobowe przez pracodawcę. Po ustaniu zatrudnienia czyli od 1 października wypłacany jest mu zasiłek chorobowy.
Zasiłek chorobowy po ustaniu ubezpieczenia chorobowego
Zasiłek chorobowy może być wypłacany także po ukresie ustania ubezpieczenia chorobowego, o ile niezdolność do pracy trwała nieprzerwanie co najmniej 30 dni i powstała po ustaniu ubezpieczenia chorobowego i:
- nie później niż w ciągu 14 dni od ustania ubezpieczenia;
- nie później niż 3 miesiące od ustania ubezpieczenia w przypadku choroby zakaźnej lub innej choroby, w której objawy ujawniają po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby.
Ile wynosi zasiłek chorobowy w 2023 r? 80 czy 100%?
Zasiłek chorobowy w 2023 roku wypłacany jest podobnie, jak w latach poprzednich za każdy dzień niezdolności do pracy, za który ten zasiłek przysługuje. Wysokość zasiłku obliczana jest na podstawie wymiaru zasiłku, którą jest średnia wynagrodzenia z ostatnich 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.
Standardowy miesięczny zasiłek chorobowy wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku. Wyjaśnimy to na przykładzie.
Przykład 2
Pan Adam, zatrudniony na umowę o pracę, otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 4500 zł brutto. Co oznacza, że podstawa wymiaru zasiłku wynosi 4500,00 a sam zasiłek 4500,00 x 0,8 (80%) = 3600,00 zł brutto.
Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego 100%
Chociaż standardowy zasiłek chorobowy wynosi 80% podstawy wymiaru, nawet za okres pobytu w szpitalu, to istnieje kilka sytuacji, w których ubezpieczonemu przysługuje zasiłek chorobowy w wysokości 100% podstawy wymiaru. Należą do nich sytuacje, w których ubezpieczony staje się niezdolny do pracy wskutek:
- wypadku w drodze do pracy lub z pracy;
- z konieczności poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów, albo zabiegowi ich pobrania;
- niezdolności do pracy w czasie ciąży.
Jak obliczyć wysokość zasiłku chorobowego w 2023 roku?
Aby obliczyć wysokość zasiłku chorobowego netto, należy wpierw od podstawy wymiaru odjąć wysokość składek ZUS (emerytalnej, rentowej i chorobowej — łącznie 13,71%), a następnie podzielić ją na 30 dni i pomnożyć przez ilość dni, jaką pracownik pozostaje nieobecny w pracy w okresie, w którym przysługuje mu prawo do zasiłku. Wyjaśnijmy to na przykładzie.
Przykład 3
Pan Adam otrzymuje stałą pensję w wysokości 4500,00 zł brutto. W związku z czym za podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przyjmujemy tę kwotę. Pan Adam ma prawo do zasiłku w wymiarze 80% podstawy, więc otrzymuje 3600 zł brutto. Od tej kwoty odejmujemy 13,71%, co jest sumą składek ZUS. Miesięczny zasiłek chorobowy dla Pana Adama wyniósłby więc 3106,44 zł. Tę kwotę dzielimy na 30 dni, co daje nam 103,55 zł netto za każdy dzień nieobecności w pracy.
Kto wypłaca zasiłek chorobowy 2023?
Wynagrodzenie chorobowe do 33 dnia niezdolności do pracy (lub do 15 dnia w przypadku pracowników powyżej 50 roku życia) wypłacane jest przez pracodawcę. Podstawą wypłaty jest zwolnienie lekarskie w formie elektronicznej (e-ZLA), które wystawiane jest przez lekarza w systemie informatycznym. Wgląd do systemu otrzymuje zarówno pracodawca, jak i ZUS oraz sam ubezpieczony, który ma profil na PUE ZUS. W większości przypadków, aby otrzymać wynagrodzenie za czas choroby, nie musisz więc składać żadnych dodatkowych dokumentów. Jednak w chwili, gdy wypłatę wynagrodzenia za czas choroby przejmuje ZUS, samo zwolnienie lekarskie nie wystarczy. Musisz złożyć wniosek do ZUS, który wypłaca zasiłek chorobowy.
Jak złożyć wniosek o zasiłek chorobowy?
Podstawą wypłaty zasiłku chorobowego przez ZUS jest zwolnienie lekarskie e-ZLA oraz:
- zaświadczenie płatnika składek na druku Z-3 – jeśli jesteś pracownikiem na podstawie umowy o pracę;
- zaświadczenie płatnika składek na druku Z-3a – jeśli jesteś objęty ubezpieczeniem chorobowym z tytułu pracy na podstawie umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług;
- zaświadczenie płatnika składek na druku Z-3b – jeśli jesteś objęty ubezpieczeniem chorobowym i prowadzisz pozarolniczą działalność gospodarczą albo współpracujesz z taką osobą lub jesteś duchownym;
- wniosek o wypłatę zasiłku na druku ZAS-53 – jeśli niezdolność do pracy powstała po ustaniu zatrudnienia.
Co więcej, jeśli występujesz o zasiłek chorobowy po raz pierwszy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, składasz oświadczenie na druku Z-10.
Jak złożyć dokumenty o wypłatę zasiłku?
Dokumenty o wypłatę zasiłku chorobowego możesz złożyć:
- w formie elektronicznej (jeśli posiadasz profil PUE ZUS);
- w formie papierowej w dowolnym oddziale Zakładu Ubezpieczeń Społecznych;
- pocztą.
W jakim terminie należy złożyć wniosek o wypłatę zasiłku chorobowego?
Osoby, które do wypłaty zasiłku chorobowego zmuszone są złożyć zaświadczenia na drukach Z-3 i Z-3a, powinny złożyć te wniosku w ciągu 7 dni od otrzymania zwolnienia lekarskiego e-ZLA.
Osoby, które do wypłaty zasiłku muszą złożyć wniosek na druku Z-3b lub ZAS-53 muszą to zrobić jak najszybciej od chwili otrzymania zwolnienia, przy czym, roszczenie o zasiłek chorobowy przedawnia się im po 6 miesiącach od ostatniego dnia okresu, za który zasiłek im przysługuje.
Kiedy chorobowy zasiłek nie przysługuje?
Wiesz już, komu przysługuje i ile wynosi zasiłek chorobowy. Na koniec warto jednak wspomnieć o sytuacjach, w których pomimo trwania ubezpieczenia chorobowego, zasiłek jednak nie przysługuje. Tych okoliczności jest całkiem sporo, ale wskażemy kilka z nich. Prawa do zasiłku chorobowego nie masz, jeżeli w okresie niezdolności do pracy:
- zachowujesz prawo do wynagrodzenia (przepisy szczególne);
- przebywasz na urlopie bezpłatnym lub wychowawczym;
- jesteś tymczasowo aresztowany lub odbywasz karę pozbawienia wolności;
- jesteś objęty zwolnieniem lekarskim, które zostało sfałszowane.
Na koniec pamiętaj, że prawo nieustannie się zmienia. Przedstawione w naszym artykule informacje opisują tego, jak wygląda zasiłek chorobowy w 2023 roku.