Czy kobieta w ciąży, zatrudniona na podstawie umowy na zastępstwo, ma takie same prawa co ciężarna na zwykłej umowie o pracę? Czy przysługuje jej urlop macierzyński? Co mówi o tym Kodeks Pracy? Jak wygląda okres wypowiedzenia? Czy ciężarnej kobiecie zatrudnionej na zastępstwo przysługuje zasiłek macierzyński? Odpowiedzi na te i inne pytania, znajdziesz w tym artykule.
Czym jest umowa na zastępstwo
W świetle nowelizacji przepisów Kodeksu Pracy w 2016 roku prawnie pojęcie umowy na zastępstwo przestało funkcjonować. Stało się tak dlatego, aby dostosować cechy tej umowy do zwykłej umowy o pracę. Z tego powodu, prawa i obowiązki pracownica zatrudnionego na zastępstwo są z reguły zbieżne z prawami i obowiązkami pracownika, zatrudnionego w ramach tradycyjnej umowy o pracę. Choć niektóre jej cechy różnią się. Obecnie z pracownikiem, którego pracodawca zatrudnia celem zastępstwa, zawierana jest więc umowa na czas określony, w której określa się cel i czas trwania. Pracodawca może w umowie określić moment rozwiązania takiej umowy:
- podając konkretną datę;
- wskazując, iż umowa wygasa z chwilą powrotu zastępowanego pracownika.
Cechy umowy na zastępstwo
W praktyce umowa na zastępstwo, to umowa zawierana z pracownikiem w celu zastępstwa innego pracownika na czas jego usprawiedliwionej nieobecności. Umowę taką zawiera się po to, aby nowy pracownik wykonywał obowiązki zastępowanego, do chwili jego powrotu. Jednakże warunki takiej umowy mogą różnić się od warunków, jakie dotyczą zastępowanego pracownika. Tym samym:
- pracodawca nie ma obowiązku zatrudniać pracownika na ten sam wymiar etatu, czy w tych samych godzinach pracy;
- pracodawca nie ma obowiązku wypłacać takiego samego wynagrodzenia, jakie pobiera zastępowany pracownik;
- pracodawca może rozszerzyć lub zmniejszyć zakres obowiązków dla nowego pracownika.
Pracownikowi zatrudnionemu na zastępstwo:
- przysługuje ten sam okres wypowiedzenia, co w przypadku umowy na czas określony;
- przysługuje takie samo prawo do urlopu, co w przypadku pozostałych umów o pracę;
- przysługuje możliwość rozwiązania umowy w takim samym trybie jak umowy na czas określony.
Nie oznacza to, że w przypadku umowy na czas określony zawieranej w celu zastępstwa nie ma żadnych różnic względem pozostałych umów o pracę. Umowa na zastępstwo może być powtarzana dowolną ilość razy i niezależnie od długości trwania okresu zatrudnienia u tego samego pracodawcy, nigdy nie przechodzi w umowę na czas nieokreślony. Co więcej, kobieta w ciąży przy umowie na zastępstwo nie jest chroniona tak, jak w przypadku pozostałych umów o pracę. Jakie zatem ma prawa i obowiązki?
Umowa na zastępstwo a ciężarna
Umowa zawierana w celu zastępstwa to umowa na czas określony w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy. Ponieważ jest umową o pracę, pracownik zatrudniony celem zastępstwa zachowuje prawo do wynagrodzenia, urlopu i ubezpieczeń. Jednakże umowa na zastępstwo, nawet kilkukrotnie przedłużana, nigdy nie będzie zaliczać się do ciągłości zatrudnienia u tego samego pracodawcy. Co więcej, kobieta w ciąży, zatrudniona na podstawie umowy zawartej w celu zastępstwa pracownika, nie jest chroniona tak, jak w przypadku „zwykłej” umowy o pracę.
Chociaż umowa na zastępstwo jest umową na czas określony, to jest szczególnym rodzajem umowy, której niektóre prawa zapisane w Kodeksie Pracy nie dotyczą. Otóż w przypadku tradycyjnej umowy na czas określony, pracodawca nie może zwolnić kobiety po upływie trzeciego miesiąca ciąży, a co więcej umowa ta musi zostać przedłużona co najmniej do dnia porodu. Niestety wg artykułu 177 § 3[1] Kodeksu Pracy, zapis ten nie dotyczy kobiet, zatrudnionych w celu zastępstwa innego pracownika. W praktyce oznacza to, że w przypadku umowy o pracę na czas określony zawartej w celu zastępstwa:
- pracodawca nie ma obowiązku przedłużać umowy z kobietą w ciąży;
- pracodawca nie może rozwiązać umowy o pracę z kobietą w ciąży do chwili powrotu zastępowanego pracownika.
Jeśli chcesz dowiedzieć więcej na temat zasad dotyczących zwolnień kobiet w ciąży, przeczytaj nasz artykuł: Czy można zwolnić kobietę w ciąży?
Zwolnienie lekarskie w ciąży przy umowie na zastępstwo
Choć kobieta w ciąży, zatrudniona na podstawie umowy o pracę na zastępstwo nie jest chroniona tak, jak w przypadku „zwykłej” umowy to zachowuje prawo do zasiłku chorobowego, po spełnieniu określonych warunków. Prawo do zasiłku chorobowego przysługuje pracownikowi w trakcie ubezpieczenia chorobowego, którym jest objęty przez co najmniej 30 dni. W praktyce oznacza to, że kobieta w ciąży może pobierać zasiłek chorobowy, tylko jeśli wykonywała pracę na rzecz pracodawcy i była ubezpieczona przez minimum 30 dni. W tej sytuacji kobieta w ciąży zatrudniona na umowie na zastępstwo ma prawo do zasiłku chorobowego, a jeśli umowa kończy się w trakcie zwolnienia lekarskiego, które jest podstawą do wypłaty świadczenia, wówczas zachowuje prawo do zasiłku do momentu zakończenia leczenia, o ile zachowa ciągłość pomiędzy kolejnymi zwolnieniami lekarskimi i przedłoży je do ZUS.
Ciężarna na zastępstwie a urlop macierzyński
Umowa o pracę zawarta na czas określony celem zastępstwa pracownika z kobietą w ciąży wygasa z chwilą powrotu zastępowanego pracownika do pracy. Oznacza to, że z tym dniem, nawet jeśli jesteś w ciąży, to przy umowie na zastępstwo tracisz prawo do urlopu macierzyńskiego. Ten przysługuje Ci do momentu zakończenia umowy. Podobnie jest z zasiłkiem macierzyńskim.
Zastępstwo w ciąży a zasiłek macierzyński
Każda osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, którą de facto jest także umowa na zastępstwo, jest objęta ubezpieczeniem chorobowym. Oznacza to, że w trakcie zatrudnienia, ciężarnej przysługuje zasiłek macierzyński. Nie przysługuje on jednak po wygaśnięciu umowy, a przynajmniej nie w takiej samej formie. Ciężarnej przysługuje wówczas tzw. kosiniakowe, czyli świadczenie rodzicielskie po urodzeniu dziecka, wypłacane osobom, które nie mają prawa do zasiłku macierzyńskiego.
Umowa na zastępstwo a ciąża — podsumowanie
Chociaż umowa na zastępstwo formalnie przestała funkcjonować w 2016 roku, kiedy to zastąpiła ją umowa o pracę na czas określony, zawierana ze wskazaniem celu, jakim jest zastępstwo innego pracownika, to prawa wynikające z tego rodzaju umowy, różnią się od tradycyjnej umowy o pracę. Zwłaszcza w odniesieniu do kobiet w ciąży.
Najważniejsze fakty umowy na zastępstwo istotne dla kobiet w ciąży to:
- umowa na zastępstwo nie przedłuża się;
- umowa na zastępstwo zostaje rozwiązana z chwilą powrotu zastępowanego pracownika;
- kobieta w ciąży, zatrudniona na zastępstwo traci prawo do urlopu i zasiłku macierzyńskiego z chwilą wygaśnięcia umowy.
Umowa na zastępstwo rządzi się swoimi prawami i kobieta w okresie ciąży, która wykonuję tę umowę nie jest chroniona. Jeśli zatem, będziesz zmuszona znaleźć nową pracę po urodzeniu dziecka, sprawdź nasze aktualne oferty pracy.